İl Sağlık Müdürü Op. Dr. Hüseyin Keskin Dünyada her yıl ortalama 800 bin kişinin intihar sonucu hayatını kaybettiğini, bunun Dünya çapında her 40 saniyede bir, bir kişinin intihar ettiği anlamına geldiğini, her 3 saniyede ise 1 intihar girişimi olduğunun düşünüldüğünü, intiharların 15-35 yaş arası gençlerin ölüm nedenleri arasında ilk 3 sırada bulunduğunu, her intiharın en az 6 kişi üzerinde ciddi etkiye sahip olduğunu, intiharın aile ve toplum üzerindeki psikolojik, sosyal ve mali etkisinin ölçülemediğini vurguladı.Keskin yaptığı yazılı açıklamada, Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) verilerine göre ülkemizde 2015 yılında 3 bin 246, 2016 yılında ise 3 bin 64 kişi intihar ederek yaşamına son verdiğini ifade ederek “2017 yılı verileri henüz açıklanmamış olmakla beraber son 5 yılın istatistik verilerine bakıldığında benzer bir rakamsal tablo ile karşılaşmamız kaçınılmaz. Çankırı’da ise resmi verilere göre 2015 yılında 2, 2016 yılında 7 intihar vakası kayıtlara yansıdı; 2017 yılında 8 intihar vakası kolluk kuvvetlerimiz tarafından kayıt altına alındı, 33’ü erkek 53’ü kadın olmak üzere toplam 86 vatandaşımız ise intihar girişiminde bulundu” dedi.İNTİHAR NEDİR?Toplumun sosyal ve ekonomik yapısının önemli göstergelerinden biri olan intihar; çeşitli psikolojik, sosyolojik, ekonomik ve kültürel faktörlerin etkisinde olan çok değişkenli bir olay olduğunun altını çizen Keskin şunları söyledi:“Bu nedenle, intihar stres yaratan yaşam koşullarına karşı tepki veren normal kişilerden, aşırı ruhsal rahatsızlıkları olan hastalara kadar geniş bir kitlede görülebilmekte.
İntihar eden kişi gerçekten yaşamına son vermek arzusunda olabileceği gibi, bu davranışı ile acısını, umutsuzluğunu dile getirmek amacı da gütmüş olabilmekte. İntiharlar ve intihar girişimleri; bireyi, ailesini, sosyal çevresini ve dolayısıyla toplumu sarsan etki ve sonuçlara yol açan önemli bir halk sağlığı sorunu.İNTİHARI ÖNLEMEK MÜMKÜN MÜ?Neden bazı insanların intihar ettiği ve benzer hatta daha kötü durumdaki kişilerin intihar etmediğini açıklamak zordur. Ancak çoğu intihar önlenebilir.Yoğun stres altındaki insanların kendilerine, mevcut duruma, geleceklerine ait akılcı, sağlıklı değerlendirme yapamayacakları açıktır. Bu kişiler sorunlarının ağırlığı altında kendilerini çıkışı olmayan bir tünelde hissetmekte ve intiharı çıkış için tek yol olarak görme eğiliminde. Kişi bu yolu izlemeye kendini mecbur hisseder, çünkü problemlerinden, acılarından ve şanssızlığından başka bir türlü kurtulamayacağını düşünmekte. Oysa bu sorunlardan kurtulmanın pek çok yolu var. Ancak birinin, intihara niyetlenen kişiye bu alternatif çıkış yollarını göstermesi ve izlemesi için destek olması gerekmekte.İntihar davranışının ortaya çıkmasında en önemli etkenler; sosyal öğrenme ve psikiyatrik rahatsızlıkların varlığı ile durumsal yaşam krizleri.İster sosyal öğrenme, ister psikiyatrik rahatsızlığın varlığı, isterse durumsal yaşam krizleri neticesinde intiharı düşünmeye başlayan bireylerin ana problemi; bir yandan yaşamak istemezken, diğer yandan da bu kararlarından henüz emin olmamaları ve bu konuda yaşadıkları kararsızlık. Bu kişilere yaklaşım bu bakımdan hassas bir konudur. Bu sebeple intihardan bahseden kişiye yaklaşımda amacımız ‘hayatın onun için tekrar yaşanabilecek değerde olması için yaşam şartlarında ne gibi değişiklikler yapılmalı?’ sorusuna cevap aramak. Bunu yaparken; teselli etmede aceleci davranmak, uyarmak, genelleştirmek (herkes öyle gibi), öğüt vermek, problemi küçümsemek, yargılamak en tehlikeli tutumlar.İNTİHARIN İŞARETLERİ NELERDİR?o Kişi ölmek istediğinden ya da acılarından kurtulma arzularından bahsediyorsa,o İnternetten veya çevresinden silah, ilaç vs intihar araçlarını araştırıyorsa,o Değerli eşyalarını dağıtıyor, vasiyet hazırlıyor veya çevresindekilerle vedalaşıyorsa,o Kendi içine çekiliyor veya kendini tecrit ediyorsa,o Başkalarına ya da hayata yük olmaya başladığından bahsediyorsa,o Öfkeli davranışlar sergiliyor veya intikam duygularından bahsediyorsa,o Alkol ya da madde kullanımında artış varsa,o Önünü ardını düşünmeden kendini tehlikeye atıyorsa,o Umutsuzluktan veya yaşamak için bir sebebi olmadığından bahsediyorsa intihar riski taşıyor olabilir. NASIL YARDIM EDEBİLİRSİNİZ?Eğer intihar düşüncesi olduğuna inanıyorsanız bunu kişiyle konuşmaktan korkmayın.o Yargılamadan, sevecen ve basit bir biçimde kendine zarar verme düşüncesi olup olmadığını sorun.o İntihar düşünceleri hakkında soru sormak kişinin yardım istemesine ve bu duygularını konuşarak duygusal yükünü boşaltmasına yardımcı olur.o İntihar fikirlerini konuşma fırsatı bulan kişi intiharın kısır döngüsünden kurtulmuş ve rahatlamış olur.o Eğer kendine zarar verme düşüncesi varsa O’nu tedavi için hekime danışması konusunda cesaretlendirin.Eğer kendinizi iki haftadan daha uzun süredir çökkün hissediyorsanız ya da belirgin ilgi kaybı varsa, iştahınızda ya da uyku düzeninizde belirgin değişiklikler fark ediyorsanız, söz konusu yakınmaların günlük işlerinizi yerine getirmede ya da insanlarla olan ilişkilerinizde soruna yol açtığını düşünüyorsanız;o Hastanelerin ruh sağlığı ve hastalıkları bölümüne ya da bir psikiyatri uzmanına başvurun.o Tedavi almanıza engel olacak ruh sağlığı konusunda toplumdaki yanlış inanışların sizi etkilemesine izin vermeyin.o Düzenli egzersiz yapın, dengeli beslenin, stresinizi azaltan ve sizi rahatlatan yolları bulun.o Eşinizin, ailenizin ya da yakın çevrenizin size destek olmasına izin verin.o Depresyonun sizin hatanız olmadığını kendinize anımsatın.o Depresyon hakkında doğru kaynaklardan bilgi edinin.o Olumlu düşünmeye çalışın.İNTİHAR DAVRANIŞI VE MEDYAİntiharı önleme çalışmaları kapsamında yazılı ve görsel medya ile bu sektörlerle işbirliği de önemli bir yer tutmakta. İntihar konusunda yapılmış çok sayıda çalışma; gazete, radyo, televizyon ve son olarak internet üzerinden yaygınlaşan intihar öykülerinin kişileri intihara özendirdiğini göstermekte. Açık veya örtük intiharlar, gerçek intihar öyküleri yayınlandıktan hemen sonra artmakta. Öykü medyada ne kadar açık anlatılır, ayrıntıları ne kadar kamuya açılırsa sonrasında intiharlarda o kadar artış olmakta. Bu artış en çok gençlerde görülmekte. İntiharların özendirilmemesi için basına düşen görevler özdenetimi sıkılaştırmak, intiharı yücelten ve romantize eden (ölüm bile onları ayıramadı vb.) tutumlardan kaçınmak ve hatta bir oranda oto sansür uygulamak olmalı.İntiharın işaretlerini tanırsak, intihar ile ilgili doğru bilgilere sahip olursak çevremizde intihar riski olan kişileri erken dönemde fark edebilir ve onlara destek olabiliriz.İntihar riski olduğunu düşündüğünüz bir yakınınız varsa elinizi uzatın ve hayatını kurtarın.
İntihar eden kişi gerçekten yaşamına son vermek arzusunda olabileceği gibi, bu davranışı ile acısını, umutsuzluğunu dile getirmek amacı da gütmüş olabilmekte. İntiharlar ve intihar girişimleri; bireyi, ailesini, sosyal çevresini ve dolayısıyla toplumu sarsan etki ve sonuçlara yol açan önemli bir halk sağlığı sorunu.İNTİHARI ÖNLEMEK MÜMKÜN MÜ?Neden bazı insanların intihar ettiği ve benzer hatta daha kötü durumdaki kişilerin intihar etmediğini açıklamak zordur. Ancak çoğu intihar önlenebilir.Yoğun stres altındaki insanların kendilerine, mevcut duruma, geleceklerine ait akılcı, sağlıklı değerlendirme yapamayacakları açıktır. Bu kişiler sorunlarının ağırlığı altında kendilerini çıkışı olmayan bir tünelde hissetmekte ve intiharı çıkış için tek yol olarak görme eğiliminde. Kişi bu yolu izlemeye kendini mecbur hisseder, çünkü problemlerinden, acılarından ve şanssızlığından başka bir türlü kurtulamayacağını düşünmekte. Oysa bu sorunlardan kurtulmanın pek çok yolu var. Ancak birinin, intihara niyetlenen kişiye bu alternatif çıkış yollarını göstermesi ve izlemesi için destek olması gerekmekte.İntihar davranışının ortaya çıkmasında en önemli etkenler; sosyal öğrenme ve psikiyatrik rahatsızlıkların varlığı ile durumsal yaşam krizleri.İster sosyal öğrenme, ister psikiyatrik rahatsızlığın varlığı, isterse durumsal yaşam krizleri neticesinde intiharı düşünmeye başlayan bireylerin ana problemi; bir yandan yaşamak istemezken, diğer yandan da bu kararlarından henüz emin olmamaları ve bu konuda yaşadıkları kararsızlık. Bu kişilere yaklaşım bu bakımdan hassas bir konudur. Bu sebeple intihardan bahseden kişiye yaklaşımda amacımız ‘hayatın onun için tekrar yaşanabilecek değerde olması için yaşam şartlarında ne gibi değişiklikler yapılmalı?’ sorusuna cevap aramak. Bunu yaparken; teselli etmede aceleci davranmak, uyarmak, genelleştirmek (herkes öyle gibi), öğüt vermek, problemi küçümsemek, yargılamak en tehlikeli tutumlar.İNTİHARIN İŞARETLERİ NELERDİR?o Kişi ölmek istediğinden ya da acılarından kurtulma arzularından bahsediyorsa,o İnternetten veya çevresinden silah, ilaç vs intihar araçlarını araştırıyorsa,o Değerli eşyalarını dağıtıyor, vasiyet hazırlıyor veya çevresindekilerle vedalaşıyorsa,o Kendi içine çekiliyor veya kendini tecrit ediyorsa,o Başkalarına ya da hayata yük olmaya başladığından bahsediyorsa,o Öfkeli davranışlar sergiliyor veya intikam duygularından bahsediyorsa,o Alkol ya da madde kullanımında artış varsa,o Önünü ardını düşünmeden kendini tehlikeye atıyorsa,o Umutsuzluktan veya yaşamak için bir sebebi olmadığından bahsediyorsa intihar riski taşıyor olabilir. NASIL YARDIM EDEBİLİRSİNİZ?Eğer intihar düşüncesi olduğuna inanıyorsanız bunu kişiyle konuşmaktan korkmayın.o Yargılamadan, sevecen ve basit bir biçimde kendine zarar verme düşüncesi olup olmadığını sorun.o İntihar düşünceleri hakkında soru sormak kişinin yardım istemesine ve bu duygularını konuşarak duygusal yükünü boşaltmasına yardımcı olur.o İntihar fikirlerini konuşma fırsatı bulan kişi intiharın kısır döngüsünden kurtulmuş ve rahatlamış olur.o Eğer kendine zarar verme düşüncesi varsa O’nu tedavi için hekime danışması konusunda cesaretlendirin.Eğer kendinizi iki haftadan daha uzun süredir çökkün hissediyorsanız ya da belirgin ilgi kaybı varsa, iştahınızda ya da uyku düzeninizde belirgin değişiklikler fark ediyorsanız, söz konusu yakınmaların günlük işlerinizi yerine getirmede ya da insanlarla olan ilişkilerinizde soruna yol açtığını düşünüyorsanız;o Hastanelerin ruh sağlığı ve hastalıkları bölümüne ya da bir psikiyatri uzmanına başvurun.o Tedavi almanıza engel olacak ruh sağlığı konusunda toplumdaki yanlış inanışların sizi etkilemesine izin vermeyin.o Düzenli egzersiz yapın, dengeli beslenin, stresinizi azaltan ve sizi rahatlatan yolları bulun.o Eşinizin, ailenizin ya da yakın çevrenizin size destek olmasına izin verin.o Depresyonun sizin hatanız olmadığını kendinize anımsatın.o Depresyon hakkında doğru kaynaklardan bilgi edinin.o Olumlu düşünmeye çalışın.İNTİHAR DAVRANIŞI VE MEDYAİntiharı önleme çalışmaları kapsamında yazılı ve görsel medya ile bu sektörlerle işbirliği de önemli bir yer tutmakta. İntihar konusunda yapılmış çok sayıda çalışma; gazete, radyo, televizyon ve son olarak internet üzerinden yaygınlaşan intihar öykülerinin kişileri intihara özendirdiğini göstermekte. Açık veya örtük intiharlar, gerçek intihar öyküleri yayınlandıktan hemen sonra artmakta. Öykü medyada ne kadar açık anlatılır, ayrıntıları ne kadar kamuya açılırsa sonrasında intiharlarda o kadar artış olmakta. Bu artış en çok gençlerde görülmekte. İntiharların özendirilmemesi için basına düşen görevler özdenetimi sıkılaştırmak, intiharı yücelten ve romantize eden (ölüm bile onları ayıramadı vb.) tutumlardan kaçınmak ve hatta bir oranda oto sansür uygulamak olmalı.İntiharın işaretlerini tanırsak, intihar ile ilgili doğru bilgilere sahip olursak çevremizde intihar riski olan kişileri erken dönemde fark edebilir ve onlara destek olabiliriz.İntihar riski olduğunu düşündüğünüz bir yakınınız varsa elinizi uzatın ve hayatını kurtarın.