TÜRKAV Çankırı İl Başkanı İsa Bölükbaşı, kökeninin Orta Asya’ya dayandığı bilinen yaran kültürünün Çankırı merkez ve köylerinde eski canlılığını kaybetmeden devam ettiğini ifade ederek “Çankırılının bulunduğu yurt içi veya yurt dışı olsun her bölgede bu gelenek yaşatılmakta. Çankırımıza has bu köklü geleneği evrenselleştirmek ve ulusallaştırmak için yerelde bilimsel olarak birçok çalışmalar yapılmakta” dedi.“DEĞİŞİMLER OLDU”“Bir Ülkenin, Bir Milletin varlığı geleneğin köküne bağlı, yani derinliğine bağlı, bir de geleneğin değişmemesine bağlı” sözleri ile konuşmasına başlayan Orhan Özkan, “Her şeyde olduğu gibi yaranda da değişimler oldu. Bu değişimlerin çok uzun zamanda ve aslına yabancılaşmadan yani aslına uygun değişimler olmuştur. İşte bizim Yaran geleneğimiz bunun için köklü bir gelenektir diyoruz. Burada üzülerek ifade edeyim ki bizim bakir olarak bildiğimiz yaran konusu bazen akademisyenler tarafından, bazen de ilçelerde köylerde katıldığımız yaran ocakları tarafından dejenere edilmekte, tabiri caizse sulandırılmaya ve aslına uygun olmayan değişiklikler yapılmaya çalışılıyor” diye konuştu.Özkan, “Yaranın en çok karıştırıldığı taraf Kırşehir’de asıl adı Mahmut Nurettin olan Pir-i Ahi Evran’ın kurduğu Ahilik Teşkilatı, Esnaf Teşkilatı. Yaran Teşkilatı bu teşkilatla benzerlik taşısa da, Yaranın kökü bundan önceye, Oğuz Boyuna, Dede Korkuta dayanan sözler uygulanmakta” ifadelerini kullandı.“EĞİTİCİ OLMALI”Yaranda sorulan bilmeceler ve söylenen manilerin Türk’ün töresine yakışır, eğitici, öğretici olması gerektiğinin altını çizen Özkan, “Örneğin; ‘Ildızımın altı Alpsarı Turayı görünce niye oldu betin benzin sapsarı’ Burada anlatılmak istenen Ildızım diye bir yer var onun altında da Alpsarı diye bir yer olduğu hafızamıza işlenir. ‘Korgun’un üstü Şıhlar İslam Gavuru böyle mıhlar’ Bu tür sorular hem coğrafi öğretisi var, hem Tarih öğretisi var, hem de insanlara nasihat eden özelliği var. Bazı manilerimizde de istekler belirtilir. Mesela; ‘Yeni cami direk ister, söylemeye yürek ister, benim karnım tok ama arkadaşlar börek ister”’ gibi manilerimizde var” şeklinde konuştu.Özkan “Yaran sohbeti bitip dağılmadan önce bu haftaki ocağı yakan kişiler, gelecek haftaya ocak yakacak kişilere görevi devrederler yani bir nevi devir teslim töreni yaparlar. İşte bu yapılan törene ‘Arap verme’ diyoruz. Bizde Arap zilli maşa ile def’e denir. Bu devir teslim töreni yapılıp Yaran odasından çıkarken çalınan bir müziğimiz, türkümüz var. Osmanlının elinden Cezair’in çıktığında yakılmış olan bir ağıt vardır. Yani bizim bildiğimiz Cezair türküsü eşliğinde Başağa, Küçükbaşağa ve yaranağalara arkasını dönmeden arka arkada odadan çıkalar. Odadan çıkan son kişi olsa dahi arka arka çıkmak zorunda. Çünkü bizim kültürümüz de orası devlettir ve devlete arka dönülmez ve bizim töremizde Türk’ün töresinde devlete arkayı dönmek yoktu” dedi.Özkan’a konuşmasının ardından TÜRKAV Çankırı İl Başkanı İsa Bölükbaşı tarafından “Teşekkür Belgesi” verildi.
KÜLTÜR-SANAT
19 Şubat 2016 - 08:16
Özkan "Yaran ocakları dejenere edilmekte"
Türkiye Kamu Çalışanları Kalkınma ve Dayanışma Vakfı (TÜRKAV) Çankırı İl Başkanlığı; Çankırı Kültüründe köklü ve önemli bir yere sahip olan Yaran Kültürünü konuşmak üzere, yaran konusunda araştırmaları ve kitapları bulunan yaran Başağalarından Orhan Özkan’ konuk etti.
KÜLTÜR-SANAT
19 Şubat 2016 - 08:16