27 Mart Cumartesiyi Pazar’a bağlayan gece, bu gece Berat Kandili’dir. On bir ayın sultanının yaklaştığını müjdeleyen gece. Ramazan-ı Şerif’in gölgesinin düştüğü, af ve mağfiret gecesi. Bizleri bu geceye ulaştıran Rabbimize sonsuz hamd-ü senalar olsun. “Berat” kelimesi suç, ayıp, kusur, kabahatten uzak olmak, arınmak, temizlenmek anlamlarına gelir. Şaban ayının on beşinci gecesinde Allah’ın müminleri affedeceği ve bağışlayacağı, böylece günah yükünden kurtulacağı umulduğu için bu geceye Berat gecesi denilmiştir. Peygamber Efendimiz (s.a.s.) şöyle buyurmuştur: “Şabanın ortasında gece ibadet ediniz, gündüz oruç tutunuz. Allah o gece güneşin batmasıyla dünya semasında tecelli eder ve fecir doğana kadar, ‘Yok mu benden af isteyen onu affedeyim, yok mu benden rızık isteyen ona rızık vereyim, yok mu bir musibete uğrayan ona afiyet vereyim, yok mu şöyle, yok mu böyle!’ der” (İbn Mâce, İkame, 191) İslam tarihinde, kıblenin Kudüs’teki Mescid-i Aksâ’dan Mekke’deki Kâbe’ye çevrildiği gündür Berat gecesi. (bk. Halit Ünal, Berat Gecesi, DİA, 5/475)
Mübarek gün ve geceler bize ömür sermayesinin nasıl geçtiğini hatırlatır. Zira insan ahiretini unutmakta, dünyaya dalmakta, kalbini günahlarla kirletebilmekte, böylece Cenab-ı Hakk’ın rahmetinden uzaklaşmaktadır. Peygamber Efendimiz (s.a.s.): “Günah, vicdanını tırmalayıp, seni huzursuz eden ve insanların bilmesini istemediğin şeydir.” (Müslim, Birr, 15) buyurmuş, günahın manevi ağırlığına dikkat çekmiştir. Günahlardan kurtulmanın, temizlenmenin yolu tövbe ve istiğfardır. Peygamber Efendimiz (s.a.s.): “Kul bir hata işlerse kalbine siyah bir nokta konulur. Şayet o, (günahtan) vazgeçer, bağışlanma diler, tövbe ed(ip Allah’a dön)erse kalbi cilâlanır. Eğer (bunları yapmaz günah ve hataya) geri dönerse (siyah nokta) artırılır ve neticede bütün kalbini kaplar...” (Tirmizî, Tefsîru’l-Kur’ân, 83; İbn Mâce, Zühd, 29) buyurmuştur. Günahlar bahçemizi saran çalı ve dikenler gibidir. Çalı ve dikenleri ayıklamaz isek bahçemizden ürün alamayız, gün gelir tanınamaz hale gelir.
Günah işleyen kişi nazargâhi ilahî olan kalbini kirletmiştir. Kirlenen kalplerin tövbe ile arındırılması gerekmektedir. Tövbe geri dönmek, dönüş yapmak anlamında olup, kul ile Allah arasında cereyan eden mânevî bir haldir. Allah ile kul arasında yapılan ahdin tazelenmesini veya her insanın fıtrat çizgisine dönmesini ve onu korumasını anlamlarını da ifade eder. Zira kul, Rabbine verdiği sözden zaman zaman uzaklaşmakta veya bunu tamamen unutmaktadır. (bk. Bekir Topaloğlu, Tövbe, DİA, 41/279-283) İmamı Gazzali tövbede ilim, hâl ve fiilin olması gerektiğini söylemiştir. Kişi hatasını bilmeli, yaptığına pişman olmalı, hatasını telafi etmeli, kul hakkı ise helalleşmeli, ibadeti terk etmiş ise kaza etmeli, kusurunun affını Cenab-ı Hak’tan istemeli, bir daha günaha dönmemek üzere irade ve kararlılığını ortaya koymalıdır.
Hata eden, günah işleyen kişi Cenabı Hakkın rahmetinden ümitvar olmalıdır. Rabbimiz: “Deki (Allah şöyle buyuruyor): "Ey kendi aleyhlerine olarak günahta haddi aşan kullarım! Allah’ın rahmetinden ümit kesmeyin. Allah (dilerse) bütün günahları bağışlar; doğrusu O çok bağışlayıcı, çok merhametlidir.” (Zümer, 39/53) Allah Resulü (s.a.s.) “Allah, birinizin tövbesine yitiğini çölde bulan kimsenin sevinmesinden daha çok sevinir.” (Buhârî, Da’avât, 4; Müslim, Tevbe, 1-8) buyurarak tövbeye teşvik etmiştir.
Hz. Peygamber (s.a.s.) Hz. Âişe’ye: “Şaban ayının yarılandığı gece Allah dünya semasına iner (rahmetiyle tecelli eder) ve Kelb kabilesinin koyunlarının kıllarından daha çok sayıda günahkârı bağışlar.” (Tirmizî, Savm, 39; İbn Mâce, İkāme, 191) buyurdu. Bu gece, Rabbimizin daha çok affettiği, kullarını bağışladığı gecedir. Bu gece, günahlardan kurtulma, rahmeti Rahman’a gark olma gecesidir. Rabbimizin affetmeyeceği bir günah ve günahının büyüklüğü sebebiyle tövbe kapısı yüzüne kapanacak bir günahkâr yoktur.
Geceyi Rabbimizin bizden istediği ibadetleri eda ederek ihya edelim. Berat gecesine özel bir namaz olmamakla birlikte nafile ibadet yapabilir, kaza namazı kılabilir, dua edebiliriz. Hayat rehberimiz Kur’an’ı okuyup, anlamaya ve yaşamaya çalışalım. Huzur ve sükunet gecesinde kendimizi dinleyelim, tefekkür edelim. Rabbim gecemizi bereketli ve feyizli eylesin. Günahlarından berat eden kulların arasına dâhil ve “Berat”ını alanlardan eylesin.
